20210116 Lâu-Tiōng-kèng hóng-būn tē 122 chi̍p: Án-nóa bīn-tùi sí-bông.／劉仲敬訪談第122集：如何面對死亡
20210116 Lâu-Tiōng-kèng hóng-būn tē 122 chi̍p: Án-nóa bīn-tùi sí-bông.
劉仲敬訪談第122集：如何面對死亡
Chit-khoán put-toān ê piàn-hòa tō chhin-chhiūⁿ sim-lîm ê iá-hóe kâng-khoán, bô hoat-to͘ kin-choa̍t. Ná-sī bô sió-ê iá-hóe, kán-tan tō ē sio-khí-lâi ê chhiū-chióng tō ē seⁿ siuⁿ chē, āu-pái tō ē piàn-chó bô hoat-tō͘ khòng-chè ê sim-lîm tōa-hóe.
這種不斷的變化像森林的野火一樣是不能根絕的。小規模根絕野火的成功，會導致容易燃燒的樹種佔據過度優勢，然後會導致下一次爆發無法控制的大規模燃燒。
Lâng kah tōa-chū-jiân ê chiàn-cheng, lâng éng-oán sī su-ka. Múi chit-pái khah sió ê sêng-kong, lóng ē piàn-chó bī-lâi koh khah tōa ê sit-pāi.
人類跟自然界的競爭，人類永遠是輸家。每一次局部的成功，都會為未來更大規模的坍塌做好準備。
Tō in-ūi án-ne, khah bêng-tì ê chò-hoat, m̄-sī ài ē-tàng èng-hù sî-kiâⁿ-chèng kah siáⁿ-mih bī-lâi ê thiau-chiàn, sī ài bat goân-sí pō͘-lo̍k-bîn, tiong-sè-kí chá-kî ki-tok-tô͘ , Eng-kok lāi-chiàn kah Cromwell sî-tāi ê ki-tok-tô͘ lóng kài se̍k-sāi ê tō-lí: Lâng ài koàn-sì kah sí-bông sio-kau-chhap, ài koàn-sì kah hong-hiám sio-kau-chhap.
因此，比較明智的做法並不是要真正能夠應付傳染病或者任何未來的挑戰，而是要懂得原始部落民和中世紀早期基督徒的那些在英國內戰和克倫威爾時代的基督徒還非常熟悉的道理：人類要熟悉跟死亡打交道，要熟悉跟風險打交道。
Cromwell hit-ê sî-tāi, m̄-koán sī Pó-ông-tóng iah-sī Kok-hōe-tóng ê ki-tok-tô͘, in ê káng-tō-chi̍p–sūn-sòa kóng chi̍t-ē, káng-tō-chi̍p ê hoat-hêng-liōng sī kî-tha só͘-ū chok-phín, pau-koat Shakespeare chok-phín ê cha̍p-pòe í-siōng, Eng-kok ê chhut-pán-phín siōng-chió ū 90% sī bo̍k-su tī káng-tō-tôaⁿ téng-koân hoat-piáu ê káng-tō-sû, tang-sî ê chú-iàu bûn-ha̍k chok-phín tō sī chia-ê mi̍h-kiāⁿ. Lāi-té chú-iàu ê lāi-iông tō sī án-nóa bīn-tùi sí-bông.
克倫威爾那個時代，無論保王黨還是國會黨的基督徒，他們的講道集（順便說一句，講道集的印刷發行量是其他所有作品（包括莎士比亞作品）的出版量總和的十倍以上，英國的出版物至少有90%是牧師們在講道壇上發表的講道詞，當時的主要文學作品其實也是這些東西），其中的主要內容就是怎樣面對死亡。
Te̍k-pia̍t sī cha-po͘-lâng kah sin-sū, chū 10 kúi hòe khai-sí, sêng-jîn ê chek-jīm kah sí-bông sī ì-gī sio-kâng ê miâ-sû.
特別是男性和紳士，從十幾歲開始，成人的責任跟死亡是同義詞。
Hó-ê ki-tok-tô͘ tō sī chi̍t-ê chai-iáⁿ án-nóa bīn-tùi sí-bông, chai-iáⁿ án-nóa khì-sí ê lâng, Ji̍t-pún bú-sū-tō ê ki-pún cheng-sîn tō sī ài ē-tàng chai-iáⁿ án-nóa khì-sí.
好基督徒就是一個懂得怎樣面對死亡、知道怎樣去死的人，而日本武士道的基本精神就是要懂得怎樣去死。
Bú-sū kah pa̍t-lâng bô-kâng ê só͘-chāi, m̄-sī in ê sin-thé pí pa̍t-lâng koh khah ióng-khiàn-khiàn, kî-si̍t kài chē bú-sū mā lóng sī sán-pi-pa. Tiōng-iàu ê sī, bīn-tùi sí-bông ê sî-chūn, bú-sū kah it-poaⁿ-lâng ê hoán-èng bô kâng-khoán.
武士跟其他人的區別並不在於武士比其他人更膀大腰圓，其實武士當中身體瘦弱的人是很多的。而是在於，面對死亡的時候，武士跟平常人的反應是不一樣的。
Bú-sū-tō sī choan-mn̂g gián-kiú sí-bông ê ha̍k-būn, bú-sū tō sī chai-iáⁿ án-nóa bīn-tùi sí-bông ê lâng. Bīn-tùi sí-bông ê kéng-kài lú koân, lí tī bú-sū-tō siu-hēng ê sêng-chiū tō lú koân.
武士道是專門研究死亡的學問，武士就是懂得怎樣應對死亡的人。應對死亡的境界越高，你在武士道修行方面的成就就越高。
Tong-jiân, chit-khoán ê siu-ióng tō ē kah chong-kàu cheng-sîn hō͘-thong, in-ūi chong-kàu ê pún-chit mā-sī teh bīn-tùi sí-bông. Só͘-í ko-tōaⁿ-ūi ê bú-sū-tō siu-ióng kah ko-tōaⁿ-ūi ê chong-kàu siu-ióng mā hō͘-thong. Tī ki-tok-kàu ê Au-chiu kah bú-sū-tō ê Ji̍t-pún lóng-sī án-ne.
當然，這種修養必然跟宗教精神互通，因為宗教本質上也是面對死亡的。因此，高段位的武士道修養跟高段位的宗教修養也是彼此相通的。在基督教的歐洲和武士道的日本，全都是這個樣子的。
Chin-chiàⁿ ē-tàng pó-hō͘ jîn-lūi, kong-tāi jîn-lūi bûn-bêng kah jîn-lūi seng-chûn ê, tō sī bīn-tùi sí-bông.
真正能夠保護人類、光大人類文明和人類生存的，就是面對死亡。
Hok-lī kok-ka kah siau-hùi siā-hōe tian-tó hō͘ sí-bông thè kàu āu-piah.
而福利國家和消費社會創造出來的人類是使死亡退居幕後。
Lán mài khó-lū hia-ê thó-ià ê tāi-chì, tōa-pō͘-hūn ê bo̍k-su mā bōe kóng hia-ê tāi-chì. M̄-koán lí hêng-se-siōng sī ki-tok-tô͘, bo̍k-su-lîm iah-sī pat-ê chong-kàu ê kàu-tô͘, tōa-pō͘-hūn ê bo̍k-su kóng ê lóng sī sè-sio̍k–ê, chèng-tī kah siā-hōe–ê, án-nóa chhú-lí chhù-piⁿ keh-piah koan-hē ê tāi-chì, bōe khì thó-lūn sí-bông.
我們不要去考慮這些討厭的事情，大多數牧師也不講這些事情。哪怕你在形式上還是基督徒、穆斯林或者什麼宗教信徒，但是大多數牧師講的實際上是世俗的、政治和社會的、如何處理鄰里關係之類的事情，而不是討論死亡這件事情。
Ta̍k-ke lóng hi-bāng kā sí-bông tòng-chò sī bô chū-jiân ê ngó͘-hoat hiān-siōng. Baby tō sī eng-kai ài ē-tàng tōa-hàn, baby ná-sī bô tú-hó sí-khì, he-sī bô hoat-tō͘ chiap-siu ê put-hēng, ē hō͘ bo̍k-su siū-khì kóng: Siōng-tè ná-ē hō͘ chit-khoán tāi-chì hoat-seng?
大家都希望把死亡看成是不自然的偶發現象。Baby就是應該長大的。Baby偶然死亡，那是難以容忍的不幸事物，會引起牧師們憤怒地說，上帝怎麼會容許這種事情？
M̄-koh tiong-sè-kí ê lâng kā chit-khoán tāi-chì tòng-chò jîn-seng lāi-té goân-pún tō ū ê chi̍t-pō͘-hūn.
而中世紀的人對這種事情是看成人生的固有組成部分的。
Tán-kàu lí hiông-hiông beh sí-khì ê sî-chūn, lí thé-hōe tio̍h tiong-sè-kí thái-ko-pēⁿ-lâng kah tī Ìn-tō͘ kho͘-le-lah tē-khu thoân-kàu ê Iâ-so͘-hōe kàu-sū kah tōa-un-e̍k sî-kî ê Ì-tāi-lī kàu-sū, in hiông-hiông tú-tio̍h ê kiaⁿ-hiâⁿ.
然後等到你突然快要死的時候，你會體會到中世紀麻風病人以及在印度的霍亂地區傳教的耶穌會士和大瘟疫時期的義大利教士那種突如其來的恐懼。
Lí liân-mi tō piàn-chó chi̍t-ê thái-ko-pēⁿ-lâng, lí nńg-chiáⁿ bô-la̍t, lí hō͘ siā-hōe ū kè-ōe, pí So͘-liân thih-bō͘ kah jīm-hô chèng-tī-hoān koh khah giâm-keh ê pàng-sak, lak-lo̍h khì thiat-té ê pang-sim kah choa̍t-bāng lāi-té.
你一下子變成一個麻風病人，你軟弱無力，你遭到社會的有計劃的、比蘇聯的鐵幕和對任何政治犯的迫害都要嚴格的遺棄，陷入徹頭徹尾的崩潰和絕望當中。
Lí hāi kiò goân-sí pō͘-lo̍k ê sí-bông chiù-chhàm kan-na sī chi̍t-ê iá-bân ê hiān-siōng, m̄-koh kah chit-má múi chi̍t-ê hiān-tāi-lâng kòe-sin chìn-chêng ài thé-hōe ê mi̍h-kiāⁿ sio-pí, kî-si̍t āu-chiá ùi jîn-lūi sim-lí lâi kóng sī chân-khok kài chē.
你以為原始部落的詛咒死亡是一個純粹野蠻的現象，但是比起幾乎每一個現代人臨終前即將體會的那些東西，其實就人類心理來講是後者殘酷得多的。
Góa siong-sìn, goân-sí pō͘-lo̍k lāi-té chi̍t-ê bô hoat-tō͘ kiâⁿ, oa̍h-leh tō sī thòng-khó͘ ê lāu-lâng, tī pō͘-lo̍k chhian-sóa ê sî-chūn, hŏng tàn tī i chòe-āu bô hoat-tō͘
tō͘-kòe ê hô-piⁿ tán-sí, pí chi̍t-ê chia̍h-hó chhēng-hó, tī siā-hōe siōng thé-bīn siū lâng chun-kèng, tī i ka-tī ê kàu-hōe mā-sī léng-siù jîn-bu̍t ê ki-tok-tô͘ tiong-sán kai-kip, hiông-hiông beh sí-khì ê sî-chūn, tī chheⁿ-hūn ê pēⁿ-īⁿ lāi-té, hŏng chhap kài chē tiōng-iàu i-liâu siat-pī ê kóng-á, ko͘-to̍k ê bīn-tùi sí-bông, siū-tio̍h ê thòng-khó͘ sī kiám kài chē.
我相信，原始部落民的一個走不動路的、活著就是痛苦的老人，在部落遷徙的時候被丟在他最終無法渡過的河邊等死，比起一個衣食無憂、在社會上體面和受人尊重、在他自己的教會中也是領袖人物的基督徒中產階級突然陷入垂死的困境，在陌生的醫院當中被插上各種最可靠的醫療設備的各種管子，孤獨地面對死亡，遭受的痛苦是要少得多的。
Goân-sí pō͘-lo̍k-bîn ê cha-po͘ gín-á sī án-nóa tōa-hàn–ê? Tong lí m̄-bián koh hō͘ tōa-lâng phō leh á-sī taⁿ leh, thâu-chi̍t-pái kah chi̍t-ê cha-po͘-lâng kâng-khoán, ka-tī khan chi̍t-chiah bé-á á-sī ka-tī chi̍t-ê lâng siû-chúi kòe-hô, lí tō sī chi̍t-ê cha-po͘-lâng–ah, lí ài ēng ka-tī ê sèⁿ-miā khì pó-hō͘ cha-bó͘-lang, lāu-lâng kah gín-á-lâng ê sèⁿ-miā.
原始部落民的男孩是怎樣成長的？當你不再需要被大人抱著或者抬著，第一次像一個男人一樣自己牽著馬或者自己獨自遊過那一條河，你以後就是一個男人了，你要用自己的生命去保護女人、小孩和老人的生命。
Tán-kàu ū chi̍t-kang, lāu-lâng tō sǹg ū tōng-bu̍t ê pang-chō͘ kah pa̍t-ê cha-po͘-lâng ê hû-chhah, iah-sī bô hoat-tō͘ kòe-hô ê sî-chūn, tō sī lí kai-sí ê sî-chūn–ah. Lí ài ē-hiáu thé-bīn ê gêng-chiap sí-bông.
等到老人哪怕是在牲畜的幫助或者男人的攙扶之下也過不了那條河的時候，就是你該死的時候了，你要懂得體面地迎接死亡。
Kā lí siōng kah-ì ê bú-khì kah chi̍t-kóa kì-liām-phín kah chi̍t-sut-sut-á chia̍h-mi̍h, lâu-tī hô-piⁿ, hō͘ lí ê kiáⁿ-sun siau-sit tī lí éng-oán khòaⁿ bōe-tio̍h ê thiⁿ-piⁿ, to̍k-chū lâu-lo̍h-lâi bīn-tùi sí-bông.
拿出你最喜歡的武器和一些紀念品以及一點點食物，留在河邊，讓你的子孫們消失在你永遠看不見的天邊，獨自留下來面對死亡。
Tiong-sè-kí ê khî-sū, chhiūⁿ pe̍h-khî-sū Tirant hit-ê sî-chūn iah káng-kiù ê khî-sū-tō, tōa pō͘-hūn lóng teh kóng khî-sū ài án-nóa bīn-tùi sí-bông. Chi̍t-ê ki-tok-tô͘ sin-sū, sin-sū kah khî-sū sī ì-gī sio-kâng ê sû, siōng tiōng-iàu ê tō sī bú-tek.
中世紀的騎士——像白騎士蒂朗(Tirant lo Blanch)那時候還講究的那些騎士道，大部分都在講騎士應該怎樣面對死亡。一個基督徒紳士（紳士跟騎士和武士是同義詞），最重要的就是武德。
Bú-tek m̄-sī kong-lī chú-gī sî-kiâⁿ liáu-āu, “Sun-chú peng-hoat” kah Clausewitz “Chiàn-cheng-lûn” hit-khoán, ài án-nóa lī-iōng ka-tī iú-hān ê tiâu-kiāⁿ phah-iâⁿ pa̍t-lâng. Che m̄-sī bú-tek.
它不是功利主義興起以後《孫子兵法》和克勞塞維茨(Carl von Clausewitz)的《戰爭論》所講究的那樣，怎樣利用自身的有限條件戰勝敵人。這個不是武德。
Sīm-chì m̄-sī Sòng-siong-kong, Saladin so͘-tan, sai-sim-ông Richard kah Uesugi Kenshin piáu-hiān–ê, chun-tiōng tùi-chhiú, “ngó͘ ú kong chiàn, í to-kiàm, put í si̍t-iâm”, chit-khoán bōe iōng àu-pō͘ kong-kek te̍k-jîn, kan-na iōng siōng ko-sióng ê chhiú-tōaⁿ chok-chiàn ê cheng-sîn.
甚至不是宋襄公、薩拉丁蘇丹、獅心王理查和上杉謙信表現的，尊重對手，“我與公戰，以刀劍，不以食鹽”，這種不採取不正當手段攻擊敵人、只採取最高尚的手段作戰的精神。
Chú-iàu tō īs, án-nóa bīn-tùi sí-bông, tī ka-tī sit-pāi ê sî-chūn bīn-tùi ka-tī ê sit-pāi.
而主要就是，如何面對死亡，在自己失敗的時候面對自己的失敗。
Iû-kî sī, m̄-koán lí sī sêng-kong á-sī sit-pāi, chóng ū chi̍t-kang, lí ē piàn-chó chi̍t-ê bô lâng chhap ê lāu-bú-sū, hoan-chú hoat hō͘ lí ê sin-súi bô-kàu bé lí kôaⁿ-thiⁿ ê mî-phōe, lí tī kôaⁿ-thiⁿ ê léng-hong tiong-iong ka-léng-sún ê sî-chūn, ài ka-tī hō͘ ka-tī chi̍t-ê ū chun-giâm ê sí-bông.
尤其是，無論你成功還是失敗，總有一天你要變成一個沒人理會的老武士，藩主發給你的俸祿不夠你買冬天的棉被，你在冬天的寒風中瑟瑟發抖的時候，給自己營造出一種有尊嚴的死亡。
Kīn-tāi hok-lī kok-ka ê hoàn-sióng chi-it, tō sī chè-chō chhut chhù-tāi-ûi-ki ê hit-khoán hoàn-sióng: Múi chi̍t-ê lâng lóng eng-kai hióng-siū hù-chiok kah ū chun-giâm ê sí-bông.
近代福利國家的幻想之一就是製造次貸危機那種幻想：每一個人都應該享有富足和有尊嚴的死亡。
In hāi kiò sī, hù-chiok kah chun-giâm sī sio-kâng ì-gī ê miâ-sû, beh pó-chiòng só͘-ū ê lâng ū chun-giâm, tō ài hō͘ só͘-ū ê lâng hù-chiok. Che tō sī hiān-tāi keng-chè ûi-ki bô khó-lêng kin-tī, m̄-koán sī Chhoan-phó͘ iah-sī siáⁿ-lâng lóng bô hoat-tō kin-tī ê goân-in.
他們錯誤地以為，富足和尊嚴是同義詞，要保障所有人有尊嚴，就要讓所有人富足。這是現代經濟危機不可能根治、無論川普還是任何人都根治不了的原因。
Jīm-hô pó-chiòng só͘-ū lâng lóng hù-chiok, kan-na thong-kòe hù-chiok chiah ē-tàng ta̍t-sêng chun-giâm ê hong-hoat, lóng ē tì-sú siā-hōe bû-hān ê thong-hòe-phòng-tiùⁿ kah siā-hōe pang–khì. keng-chè pang-pāi kan-na sī siā-hōe pang-pāi ê chi̍t-ê bô tiōng-iàu ê piⁿ-á-bīn.
任何保障所有人都富足、只有通過富足才能達到尊嚴的途徑，都會導致社會無限的通貨膨脹和社會本身的崩潰。經濟崩潰只是社會崩潰的一個極其不重要的側面。
Chun-giâm kah lí ê bu̍t-chit châi-hù bô koan-hē. Jî-chhiáⁿ, só͘-ū lâng tī lîm-chiong ê sî-chūn, bu̍t-chit lóng sī bô-kàu–ê.
尊嚴跟你的物質財富是沒有關係的。而且，所有人在臨終的時候，物質全都是不夠的。
Lí siūⁿ khòaⁿ-māi, chi̍t-ê lâng siàu-liân ê sî-chūn, kàu-gia̍h ê bu̍t-chit sī siáⁿ-mih khoán? Kî-si̍t, lí tī siáⁿ-mih lóng bô ê chōng-hóng hā, tòa tī cho͘ ê chhù ā-sī ha̍k-hāu chhím-sek án-ne ê só͘-chāi, lí chiâⁿ-si̍t bô su-iàu siáⁿ-mih. Tû-liáu hia-ê chi̍t-kang saⁿ-tǹg kah chi̍t-sut-á saⁿ-khò͘, lí kám iah su-iàu siáⁿ-mih? Chiâⁿ-si̍t m̄-bián.
你想想，一個人在年輕的時候，足夠的物質是什麼？其實，你在一無所有的情況下住在租來的房子或者學校寢室諸如此類的地方，你真的不需要什麼。你除了那點一日三餐和一點點衣服以外，你真的需要什麼嗎？真的不需要什麼。
Kàu lí beh-sí ê sî-chūn, choân-sè-kài siōng kùi ê i-liâu siat-pī, tùi lí lâi kóng, lóng kah lí siàu-liân sî chia̍h bô pá kâng-khoán, bô hoat-tō͘ boán-chiok. Bu̍t-chit hù-chiok chit ê khài-liām sī éng-oán lóng bô hoat-tō͘ boán-chiok–ê.
到你臨死的時候，全世界最昂貴的醫療設施對你來說都像是年輕的時候吃不飽飯一樣，是沒有辦法饜足的。物質富足這個概念是永遠沒有辦法饜足的。
Iōng bu̍t-chit hù-chiok lâi si̍t-hiān lâng ê chun-giâm, pí-lūn-kóng, hō͘ múi chi̍t-ê lâng lóng ū i-liâu pó-chiòng, mài hō͘ múi chi̍t-ê lâng siū-tio̍h pēⁿ-to̍k siong-hāi, kòa hó chhùi-am, koaiⁿ tī chhù-lāi, mài hō͘ ta̍k-ke siū-tio̍h sî-kiâⁿ-chèng hûi-hāi, chit-khoán ê kong-kiōng hông-e̍k bûn-hòa tī chhim-chân, kah hok-lī kok-ka sī kâng-khoán–ê: Kok-ka ài ū bû-hān ê pó-hō͘ lêng-le̍k.
以物質富足來實現人類的尊嚴，比如說讓每一個人都得到醫療保障，不讓每一個人受到有害病毒之害，戴上口罩，關在家裡面，不讓大家受到傳染病之害，這種公共防疫文化在深層上跟福利國家是一樣的：國家要有無限的保護能力。
Kok-ka bô án-ne ê pó-hō͘ lêng-le̍k, thê-kiong bû-hān pó-hō͘ ê ì-gī, tō sī ài chè-chō éng-bû-chí-kéng ê thong-hòe-phòng-tiòng, tì-sú siā-hōe pang-pāi, jīm-hô thong-óng bû-hān pó-hō͘ ê tō-lō͘, lóng e hō͘ siā-hōe siū-tio̍h ê sún-sit chhiau-kòe lī-ek.
國家沒有這樣的保護能力，提供無限保護的意義就是要製造永無止境的通貨膨脹而導致社會本身的崩潰，任何通向無限保護的道路都會使社會受到的損失大於收益。
留言
張貼留言